Medycyna.pl Medycyna.pl
Wyszukaj produkt

Theophyllinum

Theophylline

inf. doż. [roztw.]
1,2 mg/ml
1 poj. 250 ml
Iniekcje
Lz
100%
-

Teofilina - charakterystyka leku dla lekarzy

Wskazania do stosowania

Teofilina jest stosowana w leczeniu objawowym stanów chorobowych przebiegających z ostrymi napadami duszności, związanymi ze zwężeniem oskrzeli. Główne wskazania obejmują:

  • Astmę oskrzelową
  • Stan astmatyczny
  • Przewlekłe nieżyty oskrzeli
  • Rozedmę płuc

Lek wykazuje działanie rozszerzające oskrzela, co pozwala na złagodzenie objawów duszności u pacjentów z wymienionymi schorzeniami układu oddechowego.

Mechanizm działania

Teofilina należy do grupy metyloksantyn. Jej działanie farmakologiczne opiera się na następujących mechanizmach:

  • Hamowanie aktywności fosfodiesterazy, co prowadzi do podwyższenia stężenia cAMP w komórkach
  • Silne hamowanie receptorów adenozynowych A-1 i A-2
  • Działanie spazmolityczne na mięśnie gładkie oskrzeli oraz naczyń krwionośnych
  • Zwiększenie kurczliwości mięśnia sercowego (działanie inotropowe dodatnie)
  • Działanie chronotropowe dodatnie
  • Pobudzenie ośrodka oddechowego
  • Przyspieszenie transportu rzęskowego
  • Zwiększenie przepływu nerkowego i nasilenie diurezy
  • Działanie promocyjne w stosunku do katecholamin

Warto podkreślić, że teofilina zwiększa zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen, co może mieć znaczenie u pacjentów z chorobą niedokrwienną serca.

Farmakokinetyka

Teofilina charakteryzuje się złożoną farmakokinetyką, która wykazuje znaczne różnice osobnicze:

  • Metabolizm: głównie w wątrobie do kwasów metylo- i dimetylomoczowych
  • Wydalanie: z moczem (90% w postaci metabolitów, 10% w formie niezmienionej) oraz z żółcią
  • Okres półtrwania: bardzo zmienny, 3-8 godzin u dorosłych, 2-8 godzin u dzieci, 1-8 godzin u noworodków
  • Przenikanie przez łożysko i do mleka matki

Ze względu na niski indeks terapeutyczny, konieczne jest monitorowanie stężenia teofiliny we krwi podczas terapii.

Dawkowanie

Dawkowanie teofiliny wymaga indywidualnego podejścia ze względu na duże różnice osobnicze w farmakokinetyce oraz wąski indeks terapeutyczny. Terapeutyczne stężenie teofiliny we krwi wynosi 10-20 µg/ml (56-112 µmol/l). Stężenia powyżej 20 µg/ml (112 µmol/l) mogą być toksyczne.

Grupa pacjentów Dawka początkowa Dawka na pierwsze 12h Dawka podtrzymująca >12h
Dzieci 6 m-cy - 9 lat 5 mg/kg mc./h 1,0 mg/kg mc./h 0,85 mg/kg mc./h
Dzieci 10-16 lat i dorośli palący od niedawna 5 mg/kg mc./h 0,85 mg/kg mc./h 0,7 mg/kg mc./h
Dorośli niepalący bez chorób współistniejących 5 mg/kg mc./h 0,6 mg/kg mc./h 0,43 mg/kg mc./h
Pacjenci z zastoinową niewydolnością serca, niewydolnością wątroby 5 mg/kg mc./h 0,4 mg/kg mc./h 0,1 mg/kg mc./h
Inni pacjenci, w tym z przerostem prawej komory serca 5 mg/kg mc./h 0,5 mg/kg mc./h 0,26 mg/kg mc./h

Dawkę należy obliczać na podstawie beztłuszczowej masy ciała, ponieważ teofilina nie ulega dystrybucji do tkanki tłuszczowej.

Sposób podawania

Teofilinę można podawać w przerywanym lub ciągłym wlewie dożylnym z szybkością 5 do 10 mg/min, w czasie nie krótszym niż 1 godzina. Nie należy przekraczać szybkości podawania 25 mg/min. Lek należy podawać natychmiast po przygotowaniu zestawu do wlewu, przestrzegając zasad aseptyki.

Przeciwwskazania

Stosowanie teofiliny jest przeciwwskazane w następujących przypadkach:

  • Nadwrażliwość na teofilinę
  • Ciąża
  • Okres karmienia piersią

Ostrzeżenia i środki ostrożności

Należy zachować szczególną ostrożność przy stosowaniu teofiliny u pacjentów z:

  • Upośledzoną czynnością wątroby
  • Nadczynnością tarczycy
  • Chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy
  • Świeżym zawałem mięśnia sercowego
  • Predyspozycją do drgawek

Szczególną uwagę należy zwrócić na stosowanie leku u dzieci do 30 miesiąca życia.

Interakcje lekowe

Teofilina wchodzi w liczne interakcje z innymi lekami, które mogą wpływać na jej stężenie we krwi lub nasilać działania niepożądane:

  • Nasilenie działania toksycznego przy jednoczesnym stosowaniu z efedryną lub innymi lekami rozszerzającymi oskrzela
  • Antybiotyki makrolidowe, cymetydyna, furosemid - nasilają działania niepożądane teofiliny
  • Duże dawki sympatykomimetyków - nasilenie działań niepożądanych ze strony układu współczulnego
  • Inne ksantyny - ryzyko nadmiernej stymulacji układu nerwowego
  • Liczne interakcje z płynami infuzyjnymi i innymi lekami podawanymi pozajelitowo

Należy unikać spożywania kawy, herbaty, coca-coli i czekolady podczas oznaczania stężenia teofiliny we krwi metodą spektrofotometryczną.

Działania niepożądane

Działania niepożądane teofiliny najczęściej wynikają z przedawkowania i mogą obejmować:

  • Układ pokarmowy: brak łaknienia, nudności, wymioty, wzrost kwaśności soku żołądkowego, nasilenie choroby wrzodowej
  • Układ nerwowy: nerwowość, nadmierna pobudliwość, bezsenność, zawroty i ból głowy, stany zamroczenia i dezorientacji, drżenie mięśni
  • Układ sercowo-naczyniowy: kołatanie serca, zaburzenia rytmu serca, wzrost zapotrzebowania na tlen, bóle wieńcowe, częstoskurcz i/lub hipotonia (szczególnie przy zbyt szybkim wlewie)

Rzadziej mogą wystąpić: przyspieszony oddech, albuminuria, zwiększona diureza, hematuria.

Warto zapamiętać
  • Teofilina ma wąski indeks terapeutyczny, dlatego konieczne jest monitorowanie jej stężenia we krwi podczas leczenia.
  • Dawkowanie teofiliny wymaga indywidualnego podejścia ze względu na duże różnice osobnicze w farmakokinetyce.

Skład preparatu

Jeden pojemnik zawiera 300 mg teofiliny.

Teofilina jest lekiem o złożonym mechanizmie działania i szerokim spektrum efektów farmakologicznych. Jej stosowanie wymaga dokładnego monitorowania stanu pacjenta oraz regularnej oceny stężenia leku we krwi. Właściwe dawkowanie i uważna obserwacja pacjenta pozwalają na maksymalizację korzyści terapeutycznych przy jednoczesnym minimalizowaniu ryzyka działań niepożądanych.



Wskazania

Leczenie objawowe stanów chorobowych z ostrymi napadami duszności, związanych ze zwężeniem oskrzeli, w przebiegu astmy oskrzelowej, stanu astmatycznego, przewlekłych nieżytów oskrzeli, rozedmy płuc.

Terapeutyczne stężenie teofiliny we krwi wynosi 10-20 µg/ml (56-112 µmol/l). Stężenia powyżej 20 µg/ml (112 µmol/l) mogą być toksyczne. Ze względu na duże różnice osobnicze w farmakokinetyce teofiliny i wąski indeks terapeutyczny lek należy dawkować indywidualnie. Należy monitorować stężenie teofiliny w surowicy. Dawkę należy obliczać na podstawie beztłuszczowej mc. (tkanka tłuszczowa u dzieci stanowi 12%, u dorosłych 22%), ponieważ nie ma dystrybucji teofiliny do tkanki tłuszczowej. Teofilinę można podawać zgodnie z zaleceniami w przerywanym lub ciągłym wlewie dożylnym z szybkością 5 do 10 mg/min, w czasie nie krótszym niż 1h. Teofiliny nie należy podawać z szybkością większą niż 25 mg/min. Wymagane stężenie teofiliny, uzyskane po podaniu dawki początkowej, utrzymuje się za pomocą dawki podtrzymującej na podstawie aktualnego stężenia teofiliny w surowicy. Jeśli pacjent wcześniej przyjmował teofilinę np. doustnie i posiada określone stężenie leku w osoczu, konieczne jest zmniejszenie dawki początkowej. Całkowite dawki u pacjentów, którzy nie otrzymują aktualnie innych preparatów teofiliny. Dzieci od 6 m-cy do 9 lat. Dawka początkowa: 5 mg/kg mc./h, dawka na pierwsze 12h: 1,0 mg/kg mc./h, dawka podtrzymująca na czas leczenia >12 h: 0,85 mg/kg mc./h. Dzieci 10-16 lat oraz dorośli palący od niedawna. Dawka początkowa: 5 mg/kg mc./h, dawka na pierwsze 12 h: 0,85 mg/kg mc./h, dawka podtrzymująca na czas leczenia >12 h: 0,7 mg/kg mc./h. Dorośli niepalący bez współistniejących chorób. Dawka początkowa: 5 mg/kg mc./h, dawka na pierwsze 12 h: 0,6 mg/kg mc./h, dawka podtrzymująca na czas leczenia >12 h: 0,43 mg/kg mc./h. Pacjenci z zastoinową niewydolnością serca, niewydolnością wątroby: dawka początkowa: 5 mg/kg mc./h, dawka na pierwsze 12 h: 0,4 mg/kg mc./h, dawka podtrzymująca na czas leczenia >12 h: 0,1 mg/kg mc./h. Inni pacjenci, w tym pacjenci z przerostem prawej komory serca. Dawka początkowa: 5 mg/kg mc./h, dawka na pierwsze 12 h: 0,5 mg/kg mc./h, dawka podtrzymująca na czas leczenia >12 h: 0,26 mg/kg mc./h. Podawać natychmiast po założeniu zestawu do wlewu. Dodatkowe produkty lecznicze należy wprowadzać przez wkłucie w tym samym miejscu butelki, w którym później zostanie umieszczony przyrząd do przetaczania. Dokładnie wymieszać. Postępować zgodnie z zasadami aseptyki. Nie należy przechowywać roztworów, do których wprowadzono dodatkowe produkty lecznicze. Produkty lecznicze do podawania pozajelitowego należy przed podaniem ocenić wizualnie, czy nie występują w nich cząstki stałe lub nie nastąpiła zmiana barwy.

Nadwrażliwość na teofilinę. Ciąża, okres karmienia piersią.

Ostrożnie u pacjentów z upośledzoną czynnością wątroby, nadczynnością tarczycy, chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy, ze świeżym zawałem serca, u dzieci do 30 mż., przy predyspozycji do drgawek.

Nasilenie działania toksycznego przy jednoczesnym podawaniu z efedryną lub z innymi bronchodilatatorami. Antybiotyki z grupy makrolidów, cimetydyna, furosemid nasilają niepożądane działanie teofiliny i jej pochodnych. Teofilina z dużymi dawkami sympatykomimetyków nasila działania niepożądane ze strony układu współczulnego. Po podaniu z innymi ksantynami występuje nadmierna stymulacja układu nerwowego. Nie podawać łącznie z płynami infuzyjnymi (kwas askorbowy, chlorpromazyna, fosforan kodeiny, kortykotropina, epinefryna, hydralazyna, insulina, metadon, meticylina, morfina, norepinefryna, papaweryna, benzylpenicylina, potas, fenobarbital, fenytoina, prokaina, promazyna, prometazyna, witaminy z grupy B). Kawa, herbata, coca-cola, czekolada, paracetamol zaburzają oznaczenie spektrofotometryczne stężenia teofiliny we krwi.

Stosowanie leku u kobiet w okresie ciąży i karmiących piersią jest przeciwwskazane.

Najczęściej wynikają z przedawkowania i mogą objawiać się ze strony: układu pokarmowego (brak łaknienia, nudności, wymioty, wzrost kwaśności soku żołądkowego, nasilenie choroby wrzodowej), układu nerwowego (nerwowość, nadmierna pobudliwość, bezsenność, zawroty i ból głowy, czasami stany zamroczenia i dezorientacji, drżenie mięśni), układu sercowo-naczyniowego (kołatanie serca, zaburzenia rytmu serca, wzrost zapotrzebowania na tlen, bóle wieńcowe, częstoskurcz i/lub hipotonia - zwłaszcza przy zbyt szybkim wlewie). Niekiedy może wystąpić przyspieszony oddech, albuminuria, zwiększona diureza, hematuria.

Lek z grupy metyloksantyn. Działanie jego polega na hamowaniu aktywności fosfodiesterazy i podwyższeniu stężenia cAMP. Jest silnym inhibitorem receptorów adenozynowych A-1 i A-2. Wywiera działanie spazmolityczne na mięśnie gładkie oskrzeli, dużych i drobnych naczyń krwionośnych, zwiększa kurczliwość mięśnia sercowego i jego zapotrzebowanie na tlen, działa także chronotropowo dodatnio. Poprawia kurczliwość przepony, pobudza ośrodek oddechowy, przyspiesza transport rzęskowy. Zwiększa przepływ nerkowy i nasila diurezę. Działa promocyjnie w stosunku do katecholamin. Po podaniu parenteralnym działa szybko. Jest metabolizowany w wątrobie głównie do kwasów metylo- i dimetylomoczowych. Wydalany jest z moczem i z żółcią. Okres półtrwania jest bardzo zmienny osobniczo (3-8 h). Dzieci metabolizują lek szybciej niż dorośli (T0,5 wynosi u dzieci 2-8 h, u noworodków - 1-8 h). Przenika przez łożysko i do mleka matki. Z powodu niskiego współczynnika terapeutycznego konieczne jest monitorowanie stężenia teofiliny we krwi. Stężenie terapeutyczne wynosi 10-20 µg/ml, działania niepożądane mogą występować już przy stężeniu 13 µg/ml. W środowisku kwaśnym lek jest nietrwały. Jest wydalany z moczem w 90% w postaci metabolitów, w 10% w postaci nie zmienionej.

1 pojemnik zawiera 300 mg teofiliny.

Nie należy spożywać alkoholu podczas stosowania leku. Alkohol może oddziaływać na wchłanianie leku, wiązanie z białkami krwi i jego dystrybucję w ustroju także metabolizm i wydalanie. W przypadku jednych leków może dojść do wzmocnienia, w przypadku innych do zahamowania ich działania. Wpływ alkoholu na ten sam lek może być inny w przypadku sporadycznego, a inny w przypadku przewlekłego picia.

Lek może przenikać do mleka kobiet karmiących piersią.

Badania na zwierzętach wykazały działanie teratogenne lub zabójcze dla płodu, ale nie przeprowadzono badań z grupą kontrolną kobiet, lub nie przeprowadzono odpowiednich badań ani na zwierzętach, ani u ludzi.

Badania na zwierzętach wykazały działanie teratogenne lub zabójcze dla płodu, ale nie przeprowadzono badań z grupą kontrolną kobiet, lub nie przeprowadzono odpowiednich badań ani na zwierzętach, ani u ludzi.

Badania na zwierzętach wykazały działanie teratogenne lub zabójcze dla płodu, ale nie przeprowadzono badań z grupą kontrolną kobiet, lub nie przeprowadzono odpowiednich badań ani na zwierzętach, ani u ludzi.

Produkt leczniczy zawierający substancję czynną silnie działającą.

Lek u palaczy (także biernych) może wchodzić w interakcje z nikotyną.

Posiłki bogatotłuszczowe mogą powodować wzrost lub spadek stężenia leku lub/i jego metabolitów we krwi. Wzrost stężenia występuje przez zwiększenie wchchłaniania leku z przewodu pokarmowego w wyniku rozpuszczania leku w tłuszczach emulgowalnych przez kwasy żółciowe. Konsekwencjami klinicznymi mogą być: bóle głowy, zawroty głowy, zaburzenia snu, niepokój, ponudzenie psychoruchowe, napady drgawek, hipotonia, bradykardia, zburzenia przewodzenia serca, niedociśnienie tętnicze, niewydolność serca, łysienie, kaszel, wysypki skórne, świąd skóry oraz wzrost transaminaz we krwi. Zmniejszenie wchłaniania leku (chinapryl): tworzą się słabowchłanialne kompleksy leku z kwasami tłuszczowymi, czego konsekwencją kliniczną może być brak lub osłabienie efektów terapeutycznych.

Napoje z zawierające kofeinę powodują synergizm hiperaddycyjny - działanie kofeiny i leku podawanych jednocześnie jest większe niż suma działania leku i kofeiny oddzielnie. Zwiększone hamowanie aktywności fosfodiesterazy nasilającej pobudzenie OUN jest wynikiem zsumowania się efektów działania kofeiny w leku i napojach. Wynikiem tych interakcji mogą być: zwiększenie działania przeciwbólowego ASA; tachykardia, zaburzenia snu, niepokój, pobudzenie psychoruchowe, zaburzenia rytmu serca, hipotonia, ból głowy, skurcze mięśni, bezsenność, zaburzenia koncentracji uwagi, drażliwość, objawy dyspeptyczne.

Czerwona papryka oraz sosy i przeciery z papryki zwiększają stężenie leku we krwi. Mechanizm zwiększonego wchałaniania leku z przewodu pokarmowego nie jest znany. Efektem tej interakcji mogą być: tachykardia, zaburzenia rytmu serca (skurcze dodatkowe), zaburzenia snu, niepokój, pobudzenie psychoruchowe, hipotonia, ból głowy, skurcze mięśni.

Przyspieszony metabolizm leku w wątrobie (o 42%) poprzez pobudzenie enzymów mikrosomalnych przez związki powstałe podczas smażenia lub grillowania mięsa. Zmniejszenie stężenia leku we krwi prowadzi do braku lub osłabienia efektu terapeutycznego.